Ζέλικο Ομπράντοβιτς-Φενέρμπαχτσέ: Πως ο Ζοτς εκτόξευσε τα Καναρίνια

Μία ανάλυση της πορείας της Φενέρ από το ναδίρ στο ζενίθ υπό την καθοδήγηση του Ομπράντοβιτς.

8 πρωταθλήματα, 4 κύπελλα και 4 σούπερ καπ. Αυτοί ήταν οι τίτλοι που κοσμούσαν την τροπαιοθήκη της Φενέρ από το 1944, όταν ο Μουχτάρ Σεμσέρ και ο Τσεμ Αταμπέιγιογλου έδωσαν πνοή στο τμήμα μπάσκετ, έως και το 2013, όταν δηλαδή ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς ανέλαβε τα ηνία της ομάδας της ασιατικής πλευράς της Πόλης. Από τότε και μέχρι και φέτος η Φενέρ κατέκτησε 4 πρωταθλήματα, 3 κύπελλα, 3 σούπερ καπ και φυσικά την Ευρωλίγκα. Όλα αυτά με την ομάδα  να παίζει εξαιρετικό κατά διαστήματα μπάσκετ, παρουσιάζοντας όλες τις αρετές μίας ομάδας Ομπράντοβιτς.

Πριν τον Ομπράντοβιτς
Για να μπορέσει κάποιος να αντιληφθεί σε ποια κατάσταση βρήκε ο Ζέλικο τη Φενέρ καλό είναι να δει τι έγινε τις αμέσως προηγούμενες σεζόν.  Η πρώτη σεζόν του Σπάχια (2010-2011) ολοκληρώθηκε θετικά. Η Φενέρ κατέκτησε το πρωτάθλημα (το δεύτερο συνεχόμενο, το προηγούμενο υπό τις οδηγίες του Τάνιεβιτς), το κύπελλο και το Σούπερ καπ, αλλά ήταν απογοητευτική στην Ευρώπη. Το ρόστερ αποτελούνταν από παίκτες όπως ο Σάρας, ο Γκριρ, ο Ντάριους Λαβρίνοβιτς, ο Μάρκο Τόμας, ο Ούκιτς, ο Ονάν, ο Τουρκτσάν, ο Πρέλντζιτς κ.α.  Η μοναδική απώλεια το καλοκαίρι του 2011 ήταν ο Σάρας, ενώ στην Πόλη πήγαν οι Μπόγιαν Μπογκντάνοβιτς, ο Τζέρελς, ο Γκιστ, ενώ για ένα διάστημα αγωνίστηκε και ο Σεφολόσα ελέω lockout. Σε ένα σκληρό πρωτάθλημα η Φενέρ κατέληξε 5η στην κανονική διάρκεια με 21 νίκες και 9 ήττες και αποκλείστηκε στον πρώτο γύρο των playoffs από την 4η Μπεσίκτας με 2-0. Στην Ευρωλίγκα η ομάδα του Κροάτη τεχνικού αποκλείστηκε στο τοπ-16 σε έναν όμιλο που υπήρχαν ο Παναθηναϊκός, η Ούνιξ και η Αρμάνι Μιλάνο.

Η ηχηρή αποτυχία δεν πτόησε τον Αλί Κοτς. Ο Τούρκος παράγοντας χρυσοπλήρωσε τη Σιένα και τον Μινούτσι για να αποκτήσει τον Πιανιτζιάνι και τον Μακάλεμπ. Ακόμη αποκτήθηκαν οι Μπατίστ, Σάτο, Ντέιβιντ Άντερσεν και Τρίπκοβιτς. Η χρονιά ξεκίνησε εκκωφαντικά. Στις 5/10/2013 η Φενέρ νίκησε 97-91 τους Boston Celtics στην Ulker Sports Arena με πρωταγωνιστές τους Σάτο, Μακάλεμπ και Καραμάν. Η ομάδα του Ιταλού προπονητή δε σταμάτησε εκεί. Πέρασε στο τοπ-16 της Ευρωλίγκα, ενώ αρχές Φλεβάρη κατέκτησε και το κύπελλο Τουρκίας! Η συνέχει όμως ήταν κάκιστη. Στην Ευρωλίγκα τελείωσε στην τελευταία θέση του ομίλου με 2-12, ενώ στην κανονική διάρκεια του πρωταθλήματος τερμάτισε 4η με 24-6. Πολλοί περίμεναν πως τα Καναρίνια θα δείξουν άλλο πρόσωπο στα playoffs του πρωταθλήματος, αλλά μάταια. Ο αποκλεισμός, με σκούπα στην πρώτη φάση τον νοκ άουτ από την Καρσίγιακα, έδωσε τραγικές διαστάσεις στη χρονιά. Για άλλη μια χρονιά η Φενέρ αποτύγχανε...

Η αρχή των πάντων
Τον Ιούλιο του 2013 ο Ομπράντοβιτς ανέλαβε την τεχνική ηγεσία μίας ομάδας που βρισκόταν αρκετά πίσω από τις Γαλατάσαράι, Εφές και Μπεσίκτας, ενώ ο Μαουρίτσιο Γκεραρντίνι ανέλαβε τη θέση του GΜ. Η ομάδα του Κοτς συνέχισε να μοιράζει χρήματα. Οι Μπιέλιτσα, Κλέιζα και Ζόριτς χρυσοπληρώθηκαν για να συμφωνήσουν με την τουρκική ομάδα, ενώ καταβλήθηκαν και υψηλότατες αποζημιώσεις στους Μπατίστ, Σάτο για να αποδεσμευτούν. Το ρόστερ ήταν ακριβό, αλλά δε θύμιζε σε τίποτα ομάδα Ομπράντοβιτς. Έλειπαν απελπιστικά δύο σημαντικά κομμάτια. Ο pass first pg και το pick and roll πεντάρι σε άμυνα και επίθεση. Η Φενέρ υπολειτουργούσε και αποκλείστηκε σχετικά εύκολα στο τοπ-16 (6-8), ενώ πήρε το πρωτάθλημα 4-3 επί της Γαλατάσαράι, με την ομάδα του Αταμάν να μην κατεβαίνει στον τελευταίο αγώνα των τελικών, αντιδρώντας στη μη τιμωρία της Φενέρ, για τα περιττώματα που πέταξαν οι οπαδοί της στον Αταμάν, αλλά και για τον ορισμό του Ρετσέπ Ανκαραλί. Έτσι η Φενέρ κατέκτησε με αυτόν τον παράδοξο τρόπο το πρωτάθλημα.

Ο Ζέλικο συνέχισε να χτίζει την ομάδα του με ελάχιστες προσθαφαιρέσεις. Ο Βέσελι κάλυψε τη θέση του ψηλού που έλειπε, ενώ στην περιφέρεια οι Χίκμαν-Γκάουντλοκ συνέθεσαν ένα καλό δίδυμο. Τη φυγή του Μπόγκνταν Μπογκντάνοβιτς κλήθηκε να καλύψε ο νεαρός Μπόγιαν Μπογκντάνοβιτς. Και πάλι όμως έλειπε ο pass first pg. Η χρονιά δεν ξεκίνησε καλά. Η Φενέρ επιθετικά εξαρτιόταν από τον Γκάουντλοκ, με τον ίδιο να δίνει ρεσιτάλ σε κάθε αγώνα. Αρχές του τοπ-16 ο Ομπράντοβιτς προσθέτει τον Νίκο Ζήση και η επίθεση της ομάδας του έγινε περισσότερο efficient. Η Φενέρ τερμάτισε 2η στον όμιλο με 11-3, πίσω από την ΤΣΣΚΑ και προκρίθηκε στα playoffs. Εκεί σκούπισε την Μακάμπι και προκρίθηκε για πρώτη φορά σε F4. Εκεί χωρίς τον Χίκμαν αποκλείστηκε εύκολα από τη Ρεάλ (96-87). Η μεγάλη απογοήτευση ήρθε στο πρωτάθλημα. Η Φενέρ απέκλεισε δύσκολα τη Γαλατάσαράι και τελικά έπεσε θύμα έκπληξης από την Καρσίγιακα των Ντίξον, Στρόμπερι, Παλάσιος και Σάριτσα. Αξίζει να σημειωθεί πως στη Φενέρ υπήρξαν αρκετά εξωαγωνιστικά προβλήματα με τον Γκάουντλοκ. Ο Αμερικανός εν μέσω playoffs πιάστηκε να ξενυχτά, με τον Ζοτς να μην το ξεχνά και να τον αποδεσμεύει στο τέλος της χρονιάς. Αξίζει να σημειωθεί πως ο κόσμος της ομάδας πίστεψε σε αυτήν και έτσι η Φενέρ ήταν τρίτη σε μέσο όρο εισιτηρίων πίσω από Ερυθρό Αστέρα και Παναθηναϊκό.

Το καλοκαίρι του 2015 ήταν το πλέον κομβικό για τη σχέση Φενέρ-Ομπράντοβιτς. Ο Μπιέλιτσα έφυγε, αλλά στην Πόλη κατέφθασαν οι Σλούκας, Γιούντο, Ντατόμε, Ντίξον, Κάλινις και Άντιτς. Το ρόστερ είχε πλέον τη μορφή που επιθυμούσε ο Σέρβος προπονητής. Στις 5/10/2015 η Φενέρ έγραψε ιστορία νικώντας τους Μπρούκλιν Νετς με 101-96 μέσα στο Barclays Center και έγινε έτσι η τρίτη ευρωπαϊκή ομάδα που κέρδισε ομάδα του ΝΒΑ  (Μακάμπι και Μπαρτσελόνα οι άλλες δύο)  επί αμερικανικού εδάφους. Η Φενέρ κυριάρχησε στην Ευρωλίγκα, με εξαίρεση μία βαριά ήττα από το Στρασβούργο (91-70). Προκρίθηκε άνετα ως πρώτη από τους ομίλους και έφτασε στα playoffs εύκολα. Εκεί σκούπισε τη Ρεάλ με τον Κάλινιτς να καλύπτει ακόμα και τη θέση του center λόγω των προβλημάτων τραυματισμών. Στο F4 του Βερολίνου, ένα από τα καλύτερα των τελευταίων ετών, η Φενέρ απέκλεισε στην παράταση την Μπασκόνια, αλλά έχασε στην παράταση από την ΤΣΣΚΑ. Ο τελικός ήταν εξαιρετικός, με την ΤΣΣΚΑ να κυριαρχεί στο πρώτο ημίχρονο, τη Φενέρ να επιστρέφει και να χαϊδεύει το τρόπαιο, όμως ο Χριάπα με follow έστειλε το παιχνίδι στην παράταση. Η ΤΣΣΚΑ του Ιτούδη κέρδισε το τρόπαιο. Η Φενέρ κατέκτησε εύκολα το νταμπλ εντός συνόρων.

Ο Ζέλικο είχε χτίσει την ομάδα του και το καλοκαίρι του 2016 έκανε μόνο μία σημαντική προσθήκη. Αυτή του Νάναλι. Η χρονιά όμως δεν ξεκίνησε καλά για την τουρκική ομάδα. Τα προβλήματα τραυματισμών σε συνδυασμό με το νέο φορμάτ έφεραν τη Φενέρ στα playoffs με μειονέκτημα έδρας απέναντι στον Παναθηναϊκό. Τι και αν βρέθηκε πίσω στο σκορ με 16 πόντους (47-31) στις αρχές του δευτέρου ημιχρόνου; Ο Ομπράντοβιτς, επενδύοντας στο δίδυμο Βέσελι-Γιούντο και έχοντας ηγέτη τον Μπογκντάνοβιτς, γύρισε το παιχνίδι και τελικά πήρε μία άνετη πρόκριση. Ακόμη πιο άνετη όμως ήταν η επικράτηση στο F4 της Πόλης. Οι νίκες επί των Ρεάλ και Ολυμπιακού έμοιαζαν και ήταν διαδικαστικού χαρακτήρα. Η Φενέρ κατέκτησε και το πρωτάθλημα, μένοντας αήττητη στα playoffs. Εκείνο το δίμηνο η Φενέρ άγγιξε πιθανότατα την τελειότητα.

Το καλοκαίρι του 2017 ο Ζοτς έχασε τον Γιούντο και τον Μπογκντάνοβιτς, οι οποίοι έφυγαν για το ΝΒΑ, και στη θέση τους αποκτήθηκαν οι Γουοναμέικερ, Γκούντουριτς, Τόμπσον και Μέλι. Η Φενέρ, έχοντας αναπτύξει εξαιρετικούς αυτοματισμούς, τερμάτισε 2η στην κανονική διάρκεια της Ευρωλίγκα και έχασε οριακά στον τελικό από τη Ρεάλ (85-80). Η εύκολη κατάκτηση του πρωταθλήματος μετρίασε την πίκρα για την απώλεια της Ευρωλίγκα.

Οι πρώτοι τριγμοί εμφανίστηκαν το καλοκαίρι του 2018. Η απώλεια των Γουόναμέικερ-Νάναλι ήταν κομβική μιας και οι αντικαταστάτες δε βοήθησαν. Ο Ένις τραυματιστηκε νωρίς, ενώ ο Λοβέρν αντιμετώπιζε προβλήματα τραυματισμών και δε μπόρεσε να βρει ρυθμό. Η Φενέρ πήγε για άλλη μια φορά στο F4, αλλά εκεί παραδόθηκε στις ορέξεις της Εφές. Το ίδιο συνέβη και στο πρωτάθλημα. Η Φενέρ έμεινε με μόνη παρηγοριά το κύπελλο...

Το καλοκαίρι του 2019 ο Ντε Κολό πήγε στην Πόλη, κλείνοντας τον κύκλο του στην ΤΣΣΚΑ, όπου κατέκτησε άλλη μια Ευρωλίγκα, με τον ίδιο να είναι σε φανταστική κατάσταση. Ο Γουΐλιαμς πήγε για να καλύψει τη φυγή του Μέλι για το ΝΒΑ, ενώ μεσούσης της χρονιάς αποκτήθηκαν και οι Νάναλι, Τόμας. Η Φενέρ παρουσίασε κακή εικόνα στο μεγαλύτερο μέρος της σεζόν, έχοντας σοβαρό πρόβλημα στο αμυντικό ριμπάουντ και στην περιφερειακή άμυνα. Οι πολλοί τραυματισμοί σε συνδυασμό με τον μεγάλο ηλικιακό μέσο όρο και την καταπόνηση από το παγκόσμιο πρωτάθλημα έκαναν τον Ζοτς να μοιάζει ανύμπορος. Η Φενέρ βελτιώνονταν σταδιακά, κατέκτησε το κύπελλο, αλλά τελικά οι διοργανώσεις διακόπηκαν λόγω πανδημίας και η εξέλιξη θα μείνει άγνωστη.


Τι πέτυχε τελικά ο Ζοτς;

1. Η Φενέρ πριν τον Ομπράντοβιτς ήταν ένα μικρό μέγεθος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ είχε μείνει πίσω σε σχέση με τον ανταγωνισμό στο εγχώριο πρωτάθλημα. Η κατάκτηση 4 πρωταθλημάτων, 3 κυπέλλων και 3 σούπερ καπ σε 6 χρόνια, σε ένα ανταγωνιστικό πρωτάθλημα, αντανακλά την κυριαρχία της Φενέρ στις εγχώριες διοργανώσεις.

2. Τρεις σερί τελικοί, μία κατάκτηση Ευρωλίγκα χτίζοντας την ομάδα από το μηδέν. Η Φενέρ πριν τον Ομπράντοβιτς ξόδευε αλόγιστα, χρυσοπλήρωνε μέτριους παίκτες και πάντα γελιοποιούνταν. Επί Ζέλικο κατάφερε να παίξει σε 5 σερί F4, 3 σερί τελικούς και να κατακτήσει 1 φορά την Ευρωλίγκα παίζοντας με το δικό της στυλ.

3. Επέβαλε το μπάσκετ του. Μπάσκετ συνεργασιών, λίγα λάθη, χαμηλό τέμπο, γρήγορη κυκλοφορία μπάλας, pick and roll, διάβασμα των mismatches, παραγωγή ελεύθερων σουτ από την αδύνατη πλευρά, καλή physical άμυνα. Είναι πολλές οι περπτώσεις προπονητών που απέτυχαν σε μια ομάδα επειδή δε μπόρεσαν όχι μόνο να κατακτήσουν τίτλους, αλλά να περάσουν τη φιλοσοφία τους. Ο Ομπράντοβιτς όμως κατάφερε να κατακτήσει τίτλους με το δικό του μπάσκετ.

4. Εξέλιξε παίκτες. Μπογκντάνοβιτς, Σλούκας, Γκούντουριτς, Κάλινιτς, Μέλι, Νάναλι βελτιώθηκαν υπό τις οδηγίες του Σέρβου πολυνίκη προπονητή. Ειδικά οι Σέρβοι εκτοξεύτηκαν και εξέλιξαν πολλές πτυχές του παιχνιδιού τους.

5. Κατάφερε να κραατάει τη συνοχή της ομάδας του σε υψηλό επίπεδο παρά τις συνεχόμενες φυγές κομβικών παικτών για το ΝΒΑ. Μπόγιαν και Μπόγκνταν Μπογκντάνοβιτς, Γιούντο, Μπιέλιτσα, Μέλι, Γουόναμέικερ και Νάναλι ήταν βασικοί στο οικοδόμημα του Ζέλικο, αλλά ο δαιμόνιος Σέρβος πάντα κατάφερνε να τους αναπληρώσει στο μέτρο του δυνατού.

6. Έγινε το απόλυτο ίνδαλμα σε μία χώρα που αγνοούσε τις συστηματικές επιτυχίες. Οι φίλοι της Φενέρ αποθέωναν σε κάθε ευκαιρία τον Ομπράντοβιτς και τον παρακαλούσαν να μείνει για να κατακτήσει και άλλα τρόπαια μαζί τους.


Που απέτυχε;

1. Δεν κατάφερε να αναπτύξει τους γηγενείς. Ο Μαχμούτογλου ήταν ίσως ο Τούρκος που έπαιξε και εξελίχθηκε υπό τις οδηγίες του. Ο Γιουρτσεβέν έφυγε για Αμερική, ενώ οι υπόλοιποι πέρασαν και δεν ακούμπησαν. Ακόμη και έτοιμοι Τούρκοι παίκτες όπως ο Γκιουλέρ και ο Χερσέκ δεν πήραν ευκαιρίες στην Ευρωλίγκα, ακόμη και όταν οι λύσεις ήταν λίγες και το ροτέισιον κλειστό.

2. Η πρώτη χρονιά ήταν σκέτη αποτυχία. Οι κακές κινήσεις (1 εκατομμύριο buyout για Ζόριτς) και η ελλειματική στελέχωση έκαναν τη Φενέρ ευάλωτη αμυντικά και προβληματική επιθετικά. Η απουσία δημιουργού στην περιφέρεια (ο Μπογκντάνοβιτς και ο Μπιέλιτσα ανέλαβαν το δημιουργικό κομμάτι) και η απουσία mobile ψηλού ήταν καταδικαστικές. Το αποτέλεσμα ήταν να αποτύχει στην Ευρωλίγκα και να πάρει το πρωτάθλημα από την προβληματική Γαλατάσαράι με 4-3 και τον αστερίσκο πως η Τσιμ Μπομ δεν κατέβηκε στον  τελευταίο αγώνα.

3. Δεν έκανε έγκαιρα αλλαγές στο ρόστερ. Το καλοκαίρι του 2019 ήταν φανερό πως το ρόστερ της Φενέρ ήταν γερασμένο και πλέον χρειαζόταν φρέσκα πρόσωπα με κίνητρο. Ο Ντίξον δεν μπορούσε να είναι πλέον ο go to guy της ομάδας και ο Ντατόμε έμπαινε στα 33. Σε συνδυασμό με την καταπόνηση των παικτών από το παγκόσμιο πρωτάθλημα η Φενέρ έδειχνε χωρίς ενέργεια, με την περιφερειακή της άμυνα να καταρρέει εύκολα και το αμυντικό ριμπάουντ να αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα της.

Απολογισμός
Ο Ζοτς παρέλαβε μία ομάδα που ήταν στην σκια των άλλων ομάδων τίτλου της Τουρκίας και κομπάρσος στην Ευρωλίγκα και κατάφερε να κυριαρχήσει σύντομα εντός των συνόρων και να φτάσει στην κορυφή της Ευρώπης. Για να καταλάβει κανείς τη δυσκολία του εγχειρήματος μπορεί να δει την πορεία του Πιανιτζιάνι και του Σπάχια με την ίδια ομάδα, ή την πορεία του Ντούσαν Ίβκοβιτς και του Βέλιμιρ Περάσοβιτς στην Εφές, την παραδοσιακή δύναμη του τουρκικού μπάσκετ. Ο Ομπράντοβιτς αποχωρεί από τη Φενέρ, έχοντας κατακτήσει τα πάντα και κυρίως την Ευρωλίγκα από το μηδέν. Οι συνεχόμενες απώλειες βασικών στελεχών προς το ΝΒΑ δυσκόλευψαν το έργο του και ίσως ήταν και ο λόγος που δε μπόρεσε να κατακτήσει τουλάχιστον μία ακόμη Ευρωλίγκα. Το πέρασμά του όμως από την Φενέρ είναι αναμφίβολα επιτυχημένο και φαίνεται και από τις αντιδράσεις λατρείας των φίλων της ομάδας προς το πρόσωπό του...